پشت پرده بارندگی های سیل آسای امسال
به گزارش پرشین رز عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه علوم كشاورزی و منابع طبیعی ساری اظهار داشت: در بارش های اخیر تمامی عوامل باران زا شامل فاز مثبت نائو، جت استریم، فرایند هم رفتی جریان و صعود هوا دست به دست هم دادند و آنچنان با سامانه ادغام شدند كه قدرت بارش چندین برابر شد.
رضا نوروز ولاشدی در گفت و گو با ایسنا با رد شایعات مربوط به وقوع سیلاب های اخیر كشور در اثر پدیده بارورسازی ابرها اظهار داشت: مطابق مطالعات انجام شده روش بارورسازی ابرها، قابلیت ایجاد بارش و بارندگی تا این اندازه را نداشته و تنها ۳۰ تا ۳۵ درصد در بهبود بارش ها بهره وری دارد؛ ضمن اینكه همیشه پیش بینی ها ۱۰۰ درصد و همانگونه كه مدنظر كارشناسان است محقق نشده و امكان بارش در محل هایی غیر از نقاط مشخص شده وجود دارد.
نوروز، ریشه وقوع سیلاب های ناگهانی را مربوط به تغییرات اقلیم دانست و اشاره كرد: این مساله با رصد ایستگاه های هواشناسی كه بعضی از آنها سابقه ۶۰ ساله در كشور داشته و همین طور بررسی آمارها در طول سالیان متمادی به اثبات رسیده و پایش نمودارها حكایت از تحولات مفهوم دار در زمینه تغییرات اقلیم دارد.
تغییرات اقلیم سبب وقوع اتفاقات حدی
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم كشاورزی و منابع طبیعی ساری، یكی از مصادیق وقوع تغییرات اقلیم در كشور را افزایش میانگین دما به میزان ۸ تا ۶ دهم درجه سانتی گراد عنوان نمود و با اشاره به اینكه این ارقام با وجود كوچك بودن می تواند منحنی قوسی نرمال در توزیع آماری را جابه جا كند، افزود: وقتی یك منحنی قوسی نرمال ۸ دهم به جلو حركت داشته باشد امكان وقوع اتفاقات حدی افزایش می یابد.
نوروز در تشریح اتفاقات حدی به دماهای بسیار پایین و بالا و بارندگی های كم و بسیار شدید ناگهانی اشاره نمود و اضافه كرد: وقتی سطح زیر نمودار در اثر این اتفاقات افزایش پیدا كند اتفاقات حدی رخ می دهد، نظیر وقوع بارش های بسیار سنگین و خارج از انتظار در طول خشكسالی مشابه حالتی كه امسال شاهد آن هستیم.
وی با تصریح اینكه مطابق آمار هواشناسی سامانه های قبلی در این برهه زمانی میانگین ۲۰ میلیمتر بارش داشتند و در این دوره این مقدار ۶۰ میلیمتر گزارش شده است، اظهار داشت: افزایش ۳ برابری میانگین بلند مدت، نشانگر جابه جایی توزیع بارندگی بوده و بالا رفتن تقریبی ۴۰ درصدی میزان بارندگی در كل كشور از حد نرمال بیان كننده وقوع تغییرات اقلیمی است.
جابه جایی فصول دیگر مصداق تغییرات اقلیمی
نوروز یكی دیگر از آثار تغییرات اقلیم را جابه جایی فصول، عنوان و اشاره كرد: با عنایت به اینكه از لحاظ نجومی بهار اتفاق افتاده و از شروع فروردین وارد اعتدال بهاری می شویم اما به لحاظ هواشناسی دماها بیان كننده حضور زمستان است، نقطه عكس این مساله در پاییز بوده كه طبیعت رنگ و بوی بهاری به خود گرفته و در بعضی مواقع خبری از حضور پاییز حتی در ماه های میانی این فصل نیست.
دست بشر در ایجاد تغییرات اقلیمی
این استاد دانشگاه با اشاره به اینكه بشر با امكانات خود سپس انقلاب صنعتی موسس ایجاد تغییرات اقلیمی شد، اشاره كرد: استفاده بی رویه از سوخت های فسیلی، آسفالت ها، ماشین آلات و عواملی از این دست موجبات تغییرات اقلیم را سبب شدند؛ با نگاهی به كلان شهر تهران به وضوح پیداست كه مركز تهران به صورت یك جزیره گرمایی درآمده و دمای آن بیشتر از اطراف است در شرایطی كه این مساله در حالت نرمال نباید وجود داشته باشد.
گردش غرب به شرق كره زمین عامل وقوع برخی پدیده های هواشناسی
استاد دانشگاه علوم كشاورزی و منابع طبیعی ساری وقوع بعضی از پدیده های جوی را به گردش غرب به شرق كره زمین حول محور خود نسبت داد و با تصریح اینكه سالانه بین ۴۰ تا ۴۵ توده هوا وارد كشور می شود، اشاره كرد: این مساله سبب شده تا ابرها و توده های هوایی از سمت غرب به كشور وارد شود ضمن اینكه گردش زمین و تعادل نیروهایی كه بر ذرات هوا اثرگذارند نظیر نیروی كوریونی، نیروی اصطكاك و گرادیان فشار، موجب وقوع جریانات در عرض های جغرافیایی كشور می شود.
تكذیب بارش های خارج از تصور
نوروز با تكذیب شایعاتی در خصوص وقوع ۹۰۰ میلیمتر بارش در غرب كشور، بیشترین بارش در استان لرستان را ۲۲۵ میلیمتر بیان و اذعان كرد: اعداد به دست آمده از ایستگاه های متنوع هواشناسی با تلورانس ۲۰ تا ۳۰ میلیمتر مقدار فوق را تأیید كرده اما اینكه گفته می شود بارش ۹۰۰ میلیمتر بوده كذب است و این مساله از منظر هیدرولوژی حقیقت ندارد.
كارشناس هواشناسی كشاورزی از پارامتری بنام حداكثر بارش محتمل ( PMP ) در هواشناسی سخن گفت و در تشریح این پارامتر اظهار نمود: اگر كل ستون جو، از زمین تا ارتفاع بی نهایت كه بخار آب وجود داشته جملگی باران شود باز هم این رقم به دست نمی آید، در واقع حداكثر بارش محتمل بر حسب تعریف عبارت است از مقدار بارانی كه در یك سطح معین و در یك تداوم مشخص اتفاق افتاده و در شرایط هواشناختی موجود امكان تجاوز از آن وجود نداشته باشد.
تقسیم بندی بارندگی ها
استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه علوم كشاورزی و منابع طبیعی ساری، بارندگی ها را به ۳ دسته ملایم، متوسط و شدید تقسیم بندی كرد و با تبیین متوسط نرخ هر یك اضافه كرد: میزان ۲.۵ میلیمتر در ساعت جز بارندگی ملایم، از ۲.۵ تا ۸ میلیمتر در ساعت بارندگی متوسط و بیشتر از ۸ میلیمتر در ردیف بارندگی شدید قرار دارد.
نوروز با اشاره به اینكه میزان بارندگی لرستان ۵ برابر میانگین طولانی مدت آن بود، با ذكر مثالی حجم آب در بارندگی را اینگونه تشریح كرد: اگر یك میلیمتر باران در یك هكتار ببارد یعنی ۱۰ مترمكعب آب برابر با ۱۰ هزار لیتر حجم آب باریده است؛ حال با عنایت به وسعت چند ۱۰۰ هكتاری یك حوضه آبریز و با نگاهی به ارقام فوق، به راحتی قابل لمس است كه ۲۲۰ میلیمتر بارش در ۲۴ ساعت می تواند میلیون ها لیتر آب را وارد یك حوضه آبریز كند.
وی با اشاره به اینكه خاك قابلیت و قدرت جذب این حجم عظیم از آب را ندارد، اظهار داشت: جذب نشدن و نفوذ آب در خاك موجب ایجاد روان آب شده كه حجم عظیم غیرقابل كنترل آن مبدل به سیلاب می شود.
علل علمی ایجاد بارندگی های اخیر
عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه علوم كشاورزی و منابع طبیعی ساری در ادامه به علل بارندگی ها و ایجاد سامانه ها اشاره نمود و اظهار داشت: نوسانات اقیانوس اطلس شمالی یا فاز مثبت نائو ( NAO ) نخستین عامل بارندگی ها بوده كه در فصول سرد باعث افزایش بارندگی در كشور خصوصاً در غرب و جنوب غرب كشور می شود اما امسال این عامل رقم بالایی را نداشته است.
نوروز، عامل دیگر وقوع بارندگی های اخیر را مربوط به جت استریم ها ( Jet Stream ) دانست و با معرفی این عامل اظهار نمود: جت استریم ها یا رودبارها یك جریان هوا در ارتفاع ۵ تا ۱۵ كیلومتری از سطح زمین هستند كه از غرب به شرق و به شكل سینوسی شمالی - جنوبی در عرض های جغرافیایی بالا حركت كرده و معمولاً به نام جت استریم قطبی شناخته می شوند.
كارشناس هواشناسی كشاورزی با تاكید بر اینكه جت استریم های قطبی جریانات شدید هوا را از غرب به شرق انتقال می دهند، از شكسته شدن الگوی جریان هوا در سطوح فوقانی جو آگاهی داد و اشاره كرد: به خاطر تغییرات اقلیمی و حركت جت استریم ها در عرض های جغرافیایی كشور شاخه های بالا و پایین رونده جت استریم ها در زمان های پرفشار و كم فشار قرار گرفتند و با قرارگیری بخش پرفشار در قسمت شمال و كم فشار در قسمت جنوبی بارش های ۱۱ فروردین ماه در غرب كشور رقم خورد.
این استاد دانشگاه با تصریح اینكه هوا جریانی سیال بوده و از مراكز پرفشار به سمت كم فشار حركت می كند از بارش سنگین در قلب اروپا دو روز پیش از ورود سامانه بارشی به كشور در اثر جت استریم مطابق آمارها آگاهی داد و اشاره كرد: حركت سینوسی پدیده جت استریم از جنوب اروپا به سمت شمال آفریقا ادامه پیدا كرد كه سپس قرار گیری قسمت شمالی آن روی دریای خزر با رطوبت گیری از این ناحیه و هم دریای مدیترانه و همین طور پایین آمدن جت استریم، سبب ادغام مراكز كم فشار و پرفشار و تجمیع رطوبت ها و در نتیجه بارش سنگین شد و جریانی قوی ایجاد كرد.
نوروز با اشاره به اینكه جت استریم قطبی تا زاگرس و البرز پیش آمده و سپس با صعود هوا به همراه رطوبت زیاد طی پروسه فرا رفت و به هم پیچیدن هوای گرم مرطوب در سامانه، بارش را ایجاد كرد اظهار داشت: در بارش های اخیر تمامی عوامل باران زا شامل فاز مثبت نائو، جت استریم، پروسه هم رفتی جریان و صعود هوا دست به دست هم دادند و آنچنان با سامانه ادغام شدند كه قدرت بارش چندین برابر شد.
تغییر اقلیم یك پدیده خزنده است
استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه علوم كشاورزی و منابع طبیعی ساری، تغییرات اقلیمی را پدیده ای خزنده توصیف كرد و اشاره كرد: خشكسالی هم یك پدیده خزنده بوده و همانطور كه آرام و آرام وارد كشور شده باید آرام بیرون رود، در واقع كشور با این بارش ها وارد دوره ترسالی نشده و این بارندگی به منزله شوكی در یادآوری وقوع تغییرات اقلیمی است.
نوروز، مملو شدن سدهای كشور و پر شدن آب بندان های شمال را دلیل پرآبی قلمداد نكرد و با پیش بینی بهاری همراه با بارندگی تا انتهای فصل و هوایی معتدل اشاره كرد: باید توجه داشت كه تابستان گرم پیش رو با دمای بالا و سرعت باد، تحت تأثیر اقلیم كشور تبخیر را افزایش داده و امكان بازگشت مشكلات خشكسالی وجود دارد كه این از اقلیم گرم و خشك كشور بعید نیست.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب