پای طالبان روی حق آبه ایران
پرشین رز: «طرف افغان در ˮحرفˮ حق آبه ایران را پذیرفته ولی ما حق آبه قانونی را طلب می کنیم؛ ضروریست که خودم وارد مذاکره شوم و به زودی هم سفری به افغانستان خواهم داشت.» این جمله تازه ترین موضعگیری علی اکبر محرابیان وزیر نیرو درباره تعلل مقامات طالبان در تامین حق آبه ایران از رودخانه هیرمند است که مکمل سخنان رییس دولت سیزدهم در تازه ترین جلسه هیئت وزیران و تاکید او بر «پیگیری جدی» حل این مشکل، شمرده می شود.
به گزارش پرشین رز به نقل از ایسنا، موضوع تامین حق آبه ایران از رودخانه هیرمند تا اوایل دهه پنجاه خورشیدی محل بحث و مجادله مقامات ایرانی و افغانستانی بود تا این که در ۲۲ اسفند ۱۳۵۱ گزارش کمیسیون دلتا میان امیرعباس هویدا نخست وزیر وقت ایران و موسی شفیق، نخست وزیر وقت افغانستان در کابل به امضاء رسید و قرار شد در هر ثانیه ۲۶ مترمکعب آب (معادل ۸۵۰ میلیون مترمکعب در سال) سهم سیستان و دریاچه هامون باشد. با وقوع تغییرات سیاسی پی درپی در افغانستان از یک سو و کاهش بارش سالانه و گسترش خشکسالی بر سیستان از طرف دیگر از اواخر دهه ۱۳۷۰ خورشیدی، میزان ورودی آب هیرمند به دریاچه هامون به مرور کم شد. ساخت بند روی هیرمند، به کارگیری پمپ ها در راه رود و کم توجهی به اجرای معاهده حق آبه که در سالهای اخیر نیز مشکلاتی را برای اهالی سیستان و بلوچستان در پی داشت، کار را به جایی رساند که امسال و از شروع شروع فصل گرما مسئولان وزارت نیرو جمهوری اسلامی از وزارت آب و انرژی دولت طالبان بخواهند تکلیف حق آبه ایران از هیرمند را مشخص کنند و برای اجرای تعهدات خود دراین زمینه اطمینان لازم را به ایران بدهند.
ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان در همان زمان یعنی قبل از سفر هیات اعزامی افغانستانی به ایران در ۲۵ خرداد امسال، موضوع حق آبه بین افغانستان و ایران را حل شده دانست و گفت در صورتیکه طرف افغانستان به اندازه کافی آب داشته باشد جمهوری اسلامی ایران نیز از آب مستفید خواهد شد. انعام الله سمنگانی، معاون سخنگوی طالبان نیز در این زمینه گفته بود که افغانستان به همه تعهداتی که از پیش در مورد حق آبه با جمهوری اسلامی ایران داشته، پایبند است. او البته بر این نکته نیز اصرار کرد که خشکسالی افغانستان را هم با کمبود آب مواجه کرده است و شاید حق آبه ایران از این بابت متأثر شده، اما این مسئله، قابل بحث است. هیات اعزامی در بیست وپنجمین نشست کمیساران آب رودخانه هلمند در تهران از تاریخ ۲۵ تا ۲۷ خرداد با ریاست مجیب الرحمن عمر آخوندزاده معاون وزارت آب و انرژی حاضر شد و آنطور که منابع افغانستانی اعلام کرند در این جلسه با طرف ایرانی درباب مشکلات اجرای حقابه ایران رایزنی شده و وزارت انرژی طالبان نیز اصرار کرد که در این جلسه درباره وضعیت «غیرنرمال» آبی سال ۱۴۰۰ با مقامات ایران گفت و گو کرده و بر لزوم اجرای کامل معاهده میان دو کشور تاکید انجام شده است.
ایران که از گذشته نسبت به عملکرد مسئولان وقت افغانستان در حوزه تامین حق آبه هیرمند انتقاد داشت، حالا از دولت طالبان خواسته تا به قرارداد هلمند متعهد باشد، اما طرف مقابل هم از وجود مشکلات تکنیکی بر سر راه تامین حق آبه ایران گفته بود و حتی وزارت انرژی و آب طالبان اعلام نمود به زودی کار ساخت سد «کمال خان» بر رود هیرمند با هدف مدیریت آب های افغانستان، نهایی می شود. مقامات دولت جمهوری اسلامی هم نگران راه اندازی این سد و چگونگی روند سرازیر شدن آب هیرمند به عنوان یکی از تامین کننده های اصلی آب دریاچه هامون هستند و ایجاد اختلال در این روند را با خشک شدن تدریجی هامون در یک راستا می دانند، رخدادی که می تواند تامین آب شهرهای بزرگ استان سیستان و بلوچستان را با مشکل مواجه کند.
جبار وطن فدا نیز بعد از برگزاری اجلاس کمیته مشترک کمیساران آب هیرمند در سخنانی اشاره کرد که باوجود اظهارات مقامات سیاسی افغانستان و قول مساعد کمیسار طرف افغان در مورد پایبندی به معاهده ۱۳۵۱ هیرمند و تحویل حق آبه ایران، متأسفانه در سال آبی جاری کمتر از ۴ میلیون مترمکعب آب از حق آبه ۸۲۰ میلیون مترمکعبی مندرج در معاهده وارد کشور شده است. مدیرکل دفتر رودخانه های مرزی و منابع آب مشترک وزارت نیرو همین طور تصریح کرد که عدم تحویل حق آبه ایران درحالی اتفاق می افتد که طرف افغان ادعا می کند، حق آبه ایران را داده است، اما هیات ایرانی با اعتراض شدید به آمار و ارقام ارائه شده از طرف طرف افغانستانی درباره وضعیت سال آبی جاری و میزان حق آبه کشورمان، خواهان بازدید و مشاهده از ایستگاه اندازه گیری بالادست سد کجکی برمبنای سازوکار پیش بینی شده در معاهده فیمابین شد که با مخالفت طرف افغان، امکان دسترسی به اطلاعات یا بررسی مشترک آن فراهم نشد.
او هدف راه اندازی سد کمال خان و تاثیر آن بر تامین حق آبه ایران را نیز چنین توصیف کرده است: «از فروردین ماه سال ۱۴۰۰ سد انحرافی کمال خان در ۷۰ کیلومتری مرز ایران روی بستر اصلی رودخانه هیرمند در ولایت نیمروز به بهره برداری رسیده است و طرف افغان در سال آبی جاری، حدود ۹۵۰ میلیون مترمکعب جریان آب رود هیرمند را که در صورت نبودن سد کمال خان بصورت طبیعی و تاریخی به سمت هامون ها، ولایت نیمروز و منطقه سیستان جریان می یافت و بخشی حق آبه ایران نیز از آن تامین می شد به سمت شوره زار گودزره منحرف و آنرا به شورابه تبدیل نموده است. این سد انحرافی سبب محرومیت ایران از حق آبه قانونی خود و همین طور خشک شدن تالاب های بین المللی هامون و بروز تبعات منفی اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شدید در منطقه شده است.
سخنانی که مشابه آنها را محمد جوانبخت، معاون وزیر نیرو نیز بر زبان آورد و کمی بعد در دوم مردادماه چکیده آن از قول علی سلاجقه رییس سازمان محیط زیست هم به رسانه ها راه پیدا کرد: «مسئولان افغانستان زیر بار اعداد و ارقام ایران درباب حق آبه هیرمند نمی روند.» او از نشست مسئولان وزارت نیرو با همتایان خود در کشور افغانستان هم آگاهی داد اما اشاره کرد: «متاسفانه این جلسات به نتیجه نرسیده است چون همانطور که گفتم طرف مقابل زیر بار اعداد و ارقام ما نمی رود.»
حالا با گذشت سه روز از این اظهارات، رییس جمهور ایران در جلسه اخیر هیات وزیران (۵ مردادماه) با تاکید بر پیگیری جدی موضوع حق آبه ایران از افغانستان، فرمان داده که سایر راهکارهای موجود برای تامین آب آشامیدنی و کشاورزی مردم سیستان و بلوچستان نیز در اولویت کاری وزارتخانه های مربوطه قرار گیرد. رییس جمهوری وزرای امور خارجه و نیرو را مأمور پیگیری حق آبه ایران از هیرمند کرده و گفته است: «دولت مردمی در پیگیری حقوق ملت به هیچ عنوان کوتاه نخواهد آمد.» بعد از این سخنان علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو که در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران حاضر شده بود، از سفر خود به افغانستان برای تحقق حق آبه ایران از هیرمند آگاهی داد و تقویت دیپلماسی آب و انرژی را اولویت سیاست خارجی دولت دانست.
وزیر نیرو با اعلان اینکه در تمامی دیدارهای رییس جمهوری با کشورهای همسایه، مسئله آب و انرژی و به ویژه آب مطرح می شود، تصریح کرد: اخیراً در سفری که آقای اردوغان به همراه تیم عالی رتبه ترکیه به تهران داشت، ما نگرانی های خودرا از اقدامات این کشور در قالب سدسازی های بالادست حوضه آبریز ارس مطرح کردیم و مذاکرات مفصلی انجام دادیم و جمع بندی رؤسای جمهوری دو کشور این بود که کمیته ای به ریاست وزیر نیروی ایران و وزیر کشاورزی ترکیه تشکیل گردد. محرابیان همین طور با اشاره به سفر آتی خود به افغانستان، اشاره کرد: در موضوع هیرمند همچنان نگران هستیم. طرف افغانی در «حرف» حق آبه ایران را پذیرفته اما حق آبه قانونی را طلب می نماییم. ضرورت ایجاب می کند که خودم وارد مذاکره شوم.
اهتمام دولت طالبان در بی توجهی به معاهده سال ۱۳۵۱ از یک سو و پیگیری های مقامات ایرانی از طرف دیگر برای تامین حق آبه رود هیرمند در حالی بعد از برگزاری چند جلسه و رفت وآمدهای مکرر هیات های اعزامی دو کشور به پایتخت های یکدیگر به موضعگیری صریح رییس جمهوری ایران و عزم وزیر نیروی دولت سیزدهم برای واردشدن شخص خودش به پرونده این ماجرا شده و او مقدمات سفرش به افغانستان را تدارک می بیند که مقامات امارت اسلامی افغانستان همچنان در هر فرصتی بر تامین این حق آبه از طرف خودشان اصرار دارند. اختر محمد نصرت، سخنگوی وزارت آب و انرژی طالبان تازه ترین اظهارات از این دست را طرح کرده و مدعی شده است: «به ایران نظر به توافق، حق آب داده شده است و اگر ایران دراین زمینه ادعایی دارد، طالبان را در جریان قرار دهد.» حالا گویا علی اکبر محرابیان تصمیم گرفته به نمایندگی از طرف جمهوری اسلامی عازم کابل شود تا طالبان را در جریان قرار دهد و پای دولت شان را از مسیر حق آبه ایران کنار بزند.
منبع: پرشین رز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب