حفر چاه های غیرمجاز عاملی برای بحران کم آبی در کشور
ایران در میان 116 کشور از نظر بحران آب در رده چهاردهم قرار دارد که نشان دهنده وضعیت نامناسب آن به لحاظ منابع آب است. بر طبق مطالعات انجام شده، ایران باید در سال 2025 برای حفظ وضعیت موجود بتواند 112 درصد به منابع آب قابل استحصال خود بیفزاید که این افزایش می تواند از راه های مختلفی از قبیل مدیریت عرضه و تقاضای آب صورت گیرد.
به گزارش پرشین رز به نقل از ایسنا، در حال حاضر حفر چاه های بدون مجوز یکی از مسائلی است که موجب وضعیت ناپایدار منابع آبی کشور و بحران آب می شود. در یک دهه گذشته ۹۱ هزار حلقه چاه بدون مجوز در امتداد اجرای طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی مسدود و از برداشت بدون مجوز ۳.۲ میلیارد مترمکعب آب در سال از دشت های کشور جلوگیری شده است. در ادامه به ۲۴ نکته درباره این تهدید برمبنای گفته های محسن موسوی خوانساری -عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان و فعال حوزه آب و کارشناس محیط زیست- اشاره می کنیم:
*بنابر آخرین آمار انتشار یافته توسط وزارت نیرو از چاه های غیرقانونی در کشور حدود ۹۰۰ هزار چاه داریم که حدود ۳۵۰ هزار چاه برخلاف قانون است بنابر آمار جدید نیز احتمالاً بیش از یک سوم چاه های موجود بدون مجوز هستند.
* بطور معمول به سبب استفاده از تکنیک ها و روش های ساده تر که بدون مجوز و بصورت مخفیانه هستند، چاه های بدون مجوز در مکان هایی که سطح آب بالاتر است حفر می شوند.
* چاه های غیرقانونی عمدتاً عمق زیادی ندارند و دبی(میزان آب استحصالی) آنها نیز از چاه های مجاز کمتر است.
* علت ایجاد و حفر چاه های غیرقانونی اغلب برای منافع فردی در ویلاسازی یا باغ های شخصی است.
*برخی از چاه های بدون مجوز متعلق به دشت های وسیعی هستند که از گذشته تحت عنوان فرم ۱ و ۵ (چاه های غیرمجازی که تا پیش از سال ۸۵ حفر شده اند و برمبنای تعریف وزارت نیرو به عنوان چاه های فرم یک یا پنج شناخته می شوند.) گاهی ثبت شده و گاهی هنوز پروانه برای آنها صادر نشده است.
* یکی از زیرمجموعه های برنامه تعادل بخشی در حوزه چاه های غیرقانونی، مسدود کردن چاه های برخلاف قانون است که در کشور بسیار کند انجام می شود؛ بطوریکه پیشرفت فیزیکی و عملی این طرح در طول ۱۰ سال هنوز به ۱۵ درصد هم نرسیده است.
*تعدد چاه های غیرقانونی ناشی از کمبود اعتبارات و جدی نگرفتن این مساله توسط وزارت نیرو است.
*جبران آب از دست رفته بر اثر حفر چاه های غیرقانونی به مفهوم آب زیرزمینی دینامیک و آب استاتیک بستگی دارد.
* منابع آب زیرزمینی دینامیک، آب های تجدیدپذیری هستند که هر سال تراز آن بالا و پایین می رود و از آبخوان ها تعذیه می کنند، بصورت مستمر نیز همیشه هستند. در مقابل آب استاتیک یا ثابت ذخیره در لایه های عمیق زمین و مربوط به نسل های آینده است.
*هیچ کشوری مجاز به برداشت آب های زیرزمینی استاتیک خود نیست.
* در دهه های اخیر به سبب مشکلاتی همچون مدیریت نادرست، نصف آب های استاتیک کشور یعنی حدود ۱۵۰ میلیارد مترمکعب از بین رفته است.
*جایگزینی آب های استاتیک بسیار دشوار است و حتی در صورت یک دهه ریاضت آبی کشور نیز جبران این منابع آبی از دست رفته حدودا ناممکن خواهد بود.
*در زمینه ابزار مبارزه با چاه های غیرقانونی به سبب نبود آدرس دقیق از این چاه ها و احتمال وجود آنها در هر مکانی، پیشنهاد مجازات بسیار شدید برای حفر و بهره برداری از چاه های غیرقانونی از طرف فعالان محیط زیست مطرح می شود که شدت مجازات موجب عدم حفر چاه شود. لازم است با صاحبان چاه های با دبی کم برخورد شود و برای چاه های با دبی زیاد، قانون مجازات بسیار سنگین تری در نظر بگیرد که منجر به انسداد این چاه ها شود.
* هم اکنون این مجازات شدید نیست و بنابر قانون بودجه سال ۱۴۰۱ افرادی که چاه غیرقانونی دارند تنها برای هر مترمکعب ۶۰۰ هزارتومان جریمه می پردازند.
* شناسایی چاه های غیرقانونی به وسیله انواع اهرم ها مانند گشت بازرسی، تشویق یا آگهی ها صورت می گیرد.
* طی اقدامی در تهران بزرگ، به وسیله آگهی و رفتن به منازل، کارخانه ها و واحدهای صنعتی حدود ۱۴ هزار چاه بدون مجوز شناسایی شد. بیشتر چاه ها خانگی و یا متعلق به واحدهای صنعتی با دبی خیلی کم بودند؛ بطوریکه این ۱۴ هزار چاه، کمتر از ۲۰ میلیون مترمکعب خروجی و استحصال آب داشت.
* به جهت تعداد زیاد این چاه ها با آب استحصالی خیلی کم باید با این پدیده برخورد جدی صورت بگیرد.
* با شناسایی چاه ها و تشکیل پرونده طبق قانون با افرادی که چاه ها را حفر یا از آنها بهره برداری می کنند، باید برخورد شود.
* بطور کلی منابع آب کشور شرایط بسیار ناپایداری دارند. آبخوان ها درحال شورشدن و رو به پایان هستند.
* تقلیل مصرف آب موجب جاری شدن آب در رودخانه ها می شود، آب جاری در رودخانه ها موجب نفوذ آب به آبخوان ها می شود و با سیراب شدن آبخوان ها منابع آب زیرزمینی تجدید می شود و تراز آب بالا می آید.
* به موازات تقلیل مصرف آب و شکل گیری این پروسه باید چاه ها را نیز کنترل و پروانه های بهره برداری را تعدیل کرد.
* به سبب گرمای کره زمین منابع آبی زیرزمینی کم شده است، بدین جهت مجبور به تعدیل پروانه های آب زیرزمینی قدیمی هستیم تا بتوانیم به سفره های آب زیرزمینی کمک نماییم و به نسل های آینده منابع آب زیرزمینی مناسبی را تحویل دهیم.
*در راستای کاهش تعداد چاه های بدون مجوز هیچ راهی جز افزایش اعتبارات در طرح تعادل بخشی مطرح شده توسط وزارت نیرو و افزایش تعداد گشت و بازرسی در محدوده هایی که چاه زیرزمینی حفر شده، نداریم.
*«جزیره ای» کار نکردن چهار وزارتخانه نیرو، جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت و سازمان حفاظت محیط زیست و عمل بصورت مشترک موجب عدم حفر چاه های بدون مجوز خواهد شد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب