در گفت وگو با پرشین رز تشریح شد
خطرات تغییرات اقلیمی
به گزارش پرشین رز، خطرات تغییرات اقلیمی ناشی از گازهای گلخانه ای نظیر توفان های وحشتناک، خشکسالی و غیره بر کسی پوشیده نیست اما دراین میان آمریکایی ها به تعهدات خود برای کاهش گازهای گلخانه ای عمل نمی کنند.
به گزارش پرشین رز به نقل از مهر مبحث تغییر اقلیم و نقش گازهای گلخانه ای و نقش دولت ها و کشورهای بزرگ در این عرصه موضوعی است که در سال های اخیر بخش بزرگی از فعالان محیط زیست را نگران کرده است.
داریوش گل علیزاده؛ رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم در این خصوص به گفت و گو با خبرگزاری مهر نشست که در زیر می خوانید:
مهر: لطفاً ابتدا در رابطه با تغییرات اقلیمی و مفهوم آن توضیح دهید؟
گل علیزاده: تغییر اقلیم نام پدیده ای است که منجر به افزایش میانگین دمای زمین و اقیانوس ها شده و به معنای گسترده تر شامل تغییرات بلندمدت در الگوی آب و هوای کره زمین است و بدون شک در حال حاضر تغییر اقلیم جدی ترین چالش محیط زیست سراسر دنیا به حساب می آید که سازگاری و مقابله با آن به چالش اصلی کشورها تبدیل گشته است.
مهر: عوامل انسانی در تغییرات اقلیمی چه نقشی دارد؟
گلی علیزاده: گازهای گلخانه ای که نقش مهمی در تغییرات اقلیمی دارند به صورت طبیعی در جو وجود دارند اما چیزی که سبب تشدید آنها شده و آنها را به یک مخاطره تبدیل نموده، فعالیتهای انسانی است و در واقع انسان است که با دست بردن در طبیعت سبب تغییر در الگوهای پیشبینی شده جوی شده است.
گازهای گلخانه ای نقش مهمی در تغییرات اقلیمی دارند این گازها به صورت طبیعی در جو وجود دارند اما فعالیتهای انسانی آنرا تشدید کرده است
مهر: تغییرات آب و هوایی چه صدمه های زیست محیطی به همراه داشته است؟
گلی علیزاده: پدیده های بسیاری ازجمله افزایش گرمایش جهانی، افزایش توفان های گرد و غبار، خشکی تالاب ها و رودخانه ها، کاهش پوشش گیاهی و به دنبال آن کاهش تنوع زیستی همه و همه ناشی از تغییر اقلیم است و این پدیده بخصوص در دهه های اخیر صدمه فراوانی را به محیط زیست جهان وارد کرده است.
مهر: برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی چه باید کرد؟
گلی علیزاده: مبارزه با تغییرات اقلیمی چند دهه ای است که در اولویت های جهان قرار گرفته و سازمان ملل متحد روز ۲۴ اکتبر را بعنوان روز جهانی مبارزه با تغییرات اقلیمی نام گذاری کرده است. این مورد همواره مورد تاکید سازمان ملل متحد بوده و آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل هم در پیام خود در کنفرانس بین المللی مقابله با توفان های ماسه و گرد و غبار که در تهران برگزار شد، به جهانیان اظهار داشت: از رهبران جهان می خواهم که برای سازگاری با تغییر اقلیم متحد شوند.
در مسئله تغییر اقلیم دو مبحث مطرح است که یکی بحث کنترل انتشار گازهای گلخانه ای است که با این کار ضمن کاهش اثرات تغییر اقلیم از تشدید آن هم جلوگیری شده و این پدیده تا حدود زیادی مدیریت می شود. در کنار این موضوع، ما با نتایج تغییر اقلیم ازجمله سیل، توفان های گرد و غبار، خشکسالی و…روبه رو هستیم که برای مدیریت این پدیده ها باید افزایش سازگاری با اثرات تغییر اقلیم و درنتیجه کاهش صدمه پذیری در مقابل این پدیده ها در پیش بگیریم
مهر: علت صدمه پذیری ایران از تغییرات آب و هوایی چیست؟
گلی علیزاده: دلیل این صدمه پذیری قرار گرفتن ایران در پهنه های خشک و نیمه خشک است. نتایج این پدیده در کشور ما افزایش سیلاب ها به علت تغییر در زمان، مکان و شدت دوره بارش ها است.
کشور ما به علت برداشت بیش از اندازه آب های زیرزمینی با مبحث فرسایش خاک و فرونشست زمین روبه رو است که به نظر من دو چالش اصلی محیط زیست کشور هستند چون که فرسایش خاک و فرونشست زمین به هیچ وجه قابل برگشت نیستند.
ایران به علت قرار گرفتن در پهنه های خشک و نیمه خشک بیشترین صدمه را از تغییرات آب و هوایی می بیند
ممکن است که ما با کنترل منابع انتشار بتوانیم آلودگی هوا را برگردانیم و روند آنرا اصلاح نماییم اما زمانیکه فرسایش خاک و فرونشست اتفاق می افتد دیگر قابل بازگشت نخواهد بود. وقتی پوشش گیاهی در زیستگاه های ما صدمه ببیند در کنار آن حیات جانوری هم صدمه می بیند.
مهر: مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم ایران برای مقابله با تغییرات آب و هوایی چه برنامه ای دارد؟
گلی علیزاده: در همین راستا و به استناد بند هشت سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری که بحث توسعه اقتصاد سبز را در نظر دارد و در بند هفت آن هم به مدیریت تغییرات اقلیمی اشاره می کند، ما دو پیشنهاد را عرضه کرده ایم. یک پیشنهاد اینست که سازمان حفاظت محیط زیست اقداماتی را در همکاری با دستگاههای مسؤول در جهت افزایش سازگاری و تاب آوری کشور در مقابل تغییرات اقلیم، کاهش صدمه پذیری و برنامه جامع مدیریت تغییرات اقلیمی انجام دهند و این برنامه بتواند یک سند بالا دست باشد.
مهر: ایران به طور مشخص چه اقداماتی برای مقابله با گازهای گلخانه ای انجام خواهد داد؟
گلی علیزاده: در معاهده پاریس قرار شد که ایران ۴ درصد انتشار گازهای گلخانه ای را تا ۲۰۳۰ کم کند و از سویی هم قرار شد که اگر تحریم های غرب به صورت کامل حذف شود، تا ۱۲ درصد این میزان کاهش گازهای گلخانه ای ارتقا یابد ولی هیچ تعهدی داده نشد. ما عضو کنوانسیون تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد هستیم ولی در معاهده پاریس که سال ۲۰۱۵ برگزار شد ما در آنجا هیچ تعهدی نداریم چون که این تعهد در خصوص اختصاص ۶۸ میلیارد دلار برای کشور ما هزینه داشت.
ایران دهمین کشور تولیدکننده گاز گلخانه ای است که هرچند نقش کمی در این مورد داریم ولی بعنوان یکی از کشورهایی هستیم که با عنایت به وضعیتی که در رابطه با تغییرات اقلیمی، سوختهای فسیلی، ناوگان حمل و نقل شامل بین شهری و درون شهری و هم صنایع و معادن و … داریم، در این رابطه گازهای گلخانه ای تولید می نماییم. خوشبختانه با عنایت به اقدامات انجام شده مبتنی بر قانون هوای پاک که علاوه بر نواقصی که دارد، قانون رو به جلویی است، کارهای خوبی انجام شده است.
با توجه به اقدامات انجام شده مبتنی بر قانون هوای پاک که قانون رو به جلویی است در کنترل تغییرات اقلیمی می توانیم موفق باشیم
در کشور در این رابطه در کاهش صنایع آلاینده، وسایل حمل و نقل و زیرساختهای اصلی اقدامات بسیار خوبی در دست اجرا است. سازوکارهای در نظر گرفته شده در بیانیه آخرین نشست کشورهای عضو بریکس در سپتامبر ۲۰۲۳ می تواند در خنثی سازی و یا کاهش اثرات تحریم های ظالمانه و یک طرفه ایالات متحده آمریکا ضد جمهوری اسلامی ایران که از موانع اصلی انتقال فناوری و همینطور تأمین منابع مالی مورد نیاز جهت اجرای طرح های کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و اقدامات مقابله ای با اثرات اقلیمی در کشور است، مثمر ثمر باشد.
مهر: نقش کشورهای توسعه یافته در تغییرات آب و هوایی چیست؟
گلی علیزاده: خیلی از کشورهای پیشرفته و توسعه یافته در دهه های اخیر صنعت خویش را ارتقا داده و به توسعه اقتصادی رسیده اند. این کشورها که از نظر فناوری هم پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته اند، حالا با فشار بر روی کشورهای درحال توسعه به دنبال این هستند که کاهش انتشار را انجام دهند چون که خود به اهدافشان رسیده اند.
قرار بود که این کشورها برای کشورهای درحال توسعه هم حمایت های مالی، ظرفیت سازی و انتقال فناوری را انجام بدهند تا کشورهای در حال توسعه هم بتوانند در عین پیشرفت و متناسب سازی ظرفیت ها، کاهش انتشار و افزایش سازگاری با تغییرات اقلیمی را داشته باشند اما متأسفانه این اتفاق نیفتاده است. در بحث انتشار گازهای گلخانه ای کشورهای چین، آمریکا، هند و روسیه با فاصله بسیاری از سایر کشورها مثل ایران قرار دارند و حدوداً بیشتر از ۵۰ درصد انتشار گازهای گلخانه ای از این کشورهاست.
مهر: آمریکا در انتشار گازهای گلخانه ای در جهان چه نقشی دارد و چرا به تعهداتش عمل نکرده است؟
گلی علیزاده: میزان انتشار سالانه بیشتر از ۱۵ تن در سال به ازای هر فرد است و در میان هشت کشور با بالاترین میزان انتشار قرار دارد. آخرین نظرسنجی ها در آمریکا نشان داده است خیلی از مردم معتقدند بحران تغییرات جوی، به وخامتی که سازمان های بین المللی از آن سخن به میان می آورند نیست. این سیاست ها سبب شده است که ایالات متحده نه تنها در زمینه کاهش گازهای گلخانه ای موفق نبوده بلکه بر طبق آخرین گزارشات هیأت بین المللی بررسی تغییرات آب و هوایی میزان تولید این گازها در این کشور نسبت به سال ۱۹۹۰ دو درصد افزایش پیدا کرده است.
این درحالی است که خیلی از دانشمندان، کاهش ۵ درصدی تولید گازهای گلخانه ای که هدف پیمان کیوتو است را کافی ندانسته و برای داشتن حداقل شرایط قابل قبول زیست محیطی کاهش ۶۰ درصدی گازهای گلخانه ای را خواهان شده اند. الان برپایه قوانین فدرال، گاز دی اکسید کربن که عمده ترین گاز گلخانه ای به شمار می آید بعنوان یک آلاینده محسوب نمی گردد.
در نتیجه با ادامه افزایش انتشار گازهای گلخانه ای که آمریکا سهم بسزایی در آن دارد ایالات متحده همچون چند سال گذشته شاهد وقوع نتایج اولیه ناشی از گرم شدن زمین همچون توفان ها و سیلاب های سهمگین و در کنار آن آتشسوزی های بزرگ در مناطق گرمسیری خواهد بود. در کنار خسارت های اقتصادی و اجتماعی فراوانی که این پیامدها در درون آمریکا به دنبال خواهد داشت میتوان به تاثیر عملکرد این کشور بر سایر کشورهای جهان بخصوص کشورهای آفریقایی و آسیایی اشاره نمود.
مهر: سوابق منفی آمریکا در انجام تعهدات بین المللی این کشور جهت کمک به کاهش گازهای گلخانه ای چه تأثیری بر هژمونی جهانی آمریکا در مبحث تغییرات اب و هوایی خواهد داشت؟
گلی علیزاده: طبق توافق پاریس، آمریکا متعهد شده بود که تا سال ۲۰۲۵، انتشار گازهای گلخانه ای را از ۲۶ تا ۲۸ درصد نسبت به سطح سال ۲۰۰۵ کم کند و ۳ میلیارد دلار هم بعنوان کمک به کشورهای ضعیف در راه مقابله با تغییرات آب و هوایی اختصاص دهد. ضروری است یادآور شویم ترامپ پیش از این، در سال ۲۰۱۲ مبحث خطر تغییرات آب و هوایی را یک «دروغ» خوانده بود. وی در سال ۲۰۱۳، هم آن را عملیات فریب چین جهت به زمین زدن اقتصاد آمریکا دانست.
ترامپ در سال ۲۰۱۲ مبحث خطر تغییرات آب و هوایی را یک «دروغ» خوانده بود و در سال ۲۰۱۳، آن را عملیات فریب چین جهت به زمین زدن اقتصاد آمریکا دانست
در سال ۲۰۱۴ هم آنرا یک «شوخی بسیار پرهزینه» خواند. بنا به نظر اغلب تحلیل گران بازنده بزرگ خروج از توافق پاریس آمریکا بود. هر چند جو بایدن به توافق نامه پاریس برگشت اما در عمل نتوانست به تعهدات بین المللی آمریکا در کمک به کاهش گازهای گلخانه ای اقدام مؤثری انجام دهد. این امر سبب شده است تا آمریکا هژمونی جهانی خویش را در مبحث مدیریت تغییرات اقلیمی در جهان از دست بدهد.
اکنون بهترین فرصت برای چین به دست آمده تا سکان رهبری این جبش جهانی را به دست بگیرد. حالا اشارات سازمان بهداشت جهانی و اعضای توافق پاریس نشان داده است که چین نزدیکترین گزینه به رهبری این توافق است. امری که کاریزما و نفوذ جهانی این کشور را افزایش خواهد داد.
مهر: ایران، چین و روسیه به عنوان کشورهای همسو چه اقدامی در مقابله با تغییرات آب و هوایی و کاهش گازهای گلخانه ای در مقابل هژمونی جهانی آمریکا می توانند انجام دهند؟
گلی علیزاده: ایران، چین و روسیه به عنوان کشورها همسو در سیاست های جهانی می توانند در قالب همکاریهای گروه بریکس دستور کار مشترکی برای مقابله با تغییرات اقلیمی تعریف کنند. این سه کشور عضو گروه بریکس هستند گروهی که که به اقتصادهای نوظهور در جهان شهرت دارند، با ساختار اقتصادی نسبتاً مشابه جزو وسیع ترین و پرجمعیت ترین کشورهای جهان محسوب می شوند. این کشورها ۴۲ درصد از جمعیت و ۲۴ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص داده و سهم بسیار زیادی در انتشار گازهای گلخانه ای در جهان دارند.
حرکت سریع در راه رشد و توسعه اقتصادی سبب شده که این کشورها مقادیر انتشار بالایی هم داشته باشند. در نشست اخیر بریکس (پانزدهمین اجلاس بریکس در سپتامبر ۲۰۲۳ در آفریقای جنوبی، ۶ عضو جمهوری اسلامی ایران، آرژانتین، مصر، اتیوپی، عربستان سعودی و امارات متحده عربی به اعضای این بلوک اقتصادی افزوده شده اند که به صورت رسمی در ژانویه ۲۰۲۴ به این گروه خواهند پیوست.
۶ کشور الحاقی به بریکس هم ۵/۳ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را ایجاد کرده و در انتشار حدود ۵/۷% از انتشار گازهای گلخانه ای جهانی سهیم هستند. لازم به ذکر است که چین رتبه نخست انتشار گاز دی اکسیدکربن در جهان را داراست. با احتساب میزان انتشار گازهای گلخانه ای توسط اعضای جدید بریکس، بریکس و اعضای جدیدش درمجموع مسؤول انتشار درصد بسیار زیادی از انتشار گازهای گلخانه ای جهان هستند. با عنایت به مقادیر بالای انتشار گازهای گلخانه ای توسط این کشورها، میتوان ادعا نمود که موفقیت سیاست های کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، بدون مشارکت اقتصادهای نوظهور عضو بریکس امکان پذیر نیست.
مهر: چشم انداز همکاری اعضا بریکس برای کاهش گازهای گلخانه ای چیست؟
گلی علیزاده: از آنجائیکه تغییرات اقلیمی تهدیدی بزرگ برای اقتصاد و تجارت جهانی محسوب شده و بر مبنای مطالعات انجام گرفته می تواند تا سال ۲۰۵۰ منجر به از دست دادن ۲۳ هزار میلیارد دلار در تولید اقتصاد جهانی شود، پنج کشور عضو گروه بریکس همراه با اغلب کشورهای جهان در سند مشارکت ملی خود اهدافی را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای تعیین نموده اند. علاوه بر این بررسی مفاد نشست های گروه بریکس بخصوص بیانیه ۲۰۲۳ در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی هم نشان داده است که مبحث تغییر اقلیم طی سالیان متمادی بعنوان یکی از موضوعات محوری همواره مورد توجه بوده است.
تغییرات اقلیمی تهدیدی بزرگ برای اقتصاد و تجارت جهانی محسوب شده و تا سال ۲۰۵۰ منجر به از دست دادن ۲۳ هزار میلیارد دلار در تولید اقتصاد جهانی شود
مهر: ارزیابی تان از تعهدات چین برای کاهش گازهای گلخانه ای چیست؟
گلی علیزاده: چین مهم ترین کشور پرچم دار جهان درحال توسعه برای مقابله با تغییرات اقلیمی است. سیاست تجاری چین و تغییرات اقلیمی ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. سوخت های فسیلی ۸۱ درصد از سبد انرژی چین را در سال ۲۰۲۲ تشکیل دادند. انتشار گازهای گلخانه ای چین به علت استفاده از سوخت های فسیلی در تولید برق است که حدود ۴۰ درصد از کل انتشار این کشور را تشکیل می دهد. بخش صنعتی چین هم یکی از تولیدکنندگان عمده گازهای گلخانه ای است که حدود ۳۰ درصد از کل انتشار این کشور را تشکیل می دهد.
بخش حمل و نقل چین به سرعت درحال رشد است و انتظار می رود سهم بیشتری از انتشار گازهای گلخانه ای این کشور در آینده را به خود اختصاص دهد. در سالهای اخیر، چین گامهای گوناگونی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای برداشته است. در این راستا، چین آغاز به تغییر سیاست های تجاری خود به سمت ترویج انرژی های تجدیدپذیر و کاهش انتشار کربن کرده است.
در این راستا چین تابحال ۵۴۶ میلیارد دلار در زمینه انرژی های نو سرمایه گزاری نموده است. دولت چین اهداف بلندپروازانه ای را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای تعیین کرده است، ازجمله نیل به وضعیت کربن خنثی تا سال ۲۰۶۰. برای دستیابی به این اهداف، چین سرمایه گذاری هنگفتی را در منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی بادی و خورشیدی انجام داده است. افزون بر این، چین به صورت فعال وسایل نقلیه الکتریکی را در سیستم حمل و نقل خود گسترش می دهد و در زیرساخت های حمل و نقل عمومی کم کربن سرمایه گذاری می نماید. این تلاش ها نه تنها انتشار کربن را کاهش داده است، بلکه به بهبود کیفیت هوا در مناطق شهری هم کمک کرده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب