ایران، گنجینه ای از تنوع ژنتیکی و زیستی در دنیا
به گزارش پرشین رز، مدیر کل دفتر موزه تاریخ ذخایر ژنتیکی سازمان محیط زیست ایران اظهار داشت: تخریب زیستگاه ها و تغییر کاربری زمین از چالش های صیانت از ذخایر ژنتیکی و زیستی است.
محمدرضا اشرف زاده مدیر کل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد روز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران اظهار داشت: ذخایر ژنتیکی و زیستی که دارای ارزش های اقتصادی، غذایی، پزشکی، حفاظتی، علمی اجتماعی و فرهنگی هستند اهمیت بالای ی را در امنیت اقتصادی، غذایی، سیاسی محیط زیستی و اجتماعی کشورها بازی می کنند. این مورد از آن جنبه حائز اهمیت می باشد که کشورهای درحال توسعه از نظر ذخایر ژنتیکی و زیستی نسبت به کشورهای توسعه یافته دارای غنای بالاتری هستند در حالیکه کشورهای توسعه یافته از نظر فناوری های بهره برداری از این ذخایر قدرتمندتر هستند. وی افزود: حفاظت و بهره برداری از ذخایر ژنتیکی در عین حال که از اهمیت زیادی برخوردار می باشد با حساسیت ها و مسایل پیچیده ای روبرو است. تجزیه و تخریب زیستگاه یا تغییر کاربری زمین، تغییر اقلیم گونه های بیگانه مهاجم بهره برداری بیش از اندازه آلودگی تجارت غیرقانونی و مسایل سیاسی در کنار مدیریت نامناسب منابع آب آگاهی اندک بودجه ناکافی کمبود و نقصان تجهیزات و زیرساخت ها و کمبود نیروی انسانی از مهم ترین مسایل و چالش های پیش روی محافظت از ذخایر ژنتیکی و زیستی هستند. مدیر کل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: پژوهشها نشان می دهند که ارتباط مستقیمی بین محافظت از تنوع زیستی و رفاه انسان وجود دارد. شناخت و استفاده از این ارتباطات می تواند به بسیج اراده سیاسی و منابع مورد نیاز برای تضمین آینده ای مثبت برای میراث زیستی و ژنتیکی ایران کمک نماید. اشرف زاده اظهار نمود: حفاظت در داخل زیستگاه های طبیعی همچون مناطق حفاظت شده و حفاظت در خارج از زیستگاه های طبیعی همچون نگهداری در اسارت و بانکهای بافت سلول اسپرم تخمک و جنین بعنوان دو رویکرد اصلی محافظت از ذخایر ژنتیکی و زیستی به شمار می روند علیرغم تنوع موجود در نگاههای حفاظت در خارج از زیستگاه های طبیعی به علل مختلف محافظت از جمعیت ها در داخل زیستگاه های طبیعی نظیر مناطق حفاظت شده به منظور نگهداری از پتانسیل تکاملی ذخایر ژنتیکی مثلا حفظ ظرفیت سازگاری برای انعطاف پذیری در مقابل تغییر اقلیم بیماری های نوظهور و… دارای اهمیت ویژه ای است. وی اظهار داشت: از طرفی مطالعات نشان می دهند در حالیکه توسعه مناطق حفاظت شده از مهم ترین راهبردها در محافظت از ذخایر ژنتیکی و زیستی به حساب می آید توجه جدی به ملاحظات محیط زیستی و حفاظتی و اجرای اقدامات مرتبط در سرتاسر پهنه های کشور از مناطق صنعتی گرفته تا جاده ها شهرها زمینهای کشاورزی و… به منظور حفاظت و بهره برداری پایدار و خردمندانه از تنوع زیستی و به بیانی دیگر دست یابی به توسعه پایدار و درخور الزامی است. این مقام مسئول مطرح کرد: امروزه محافظت از ذخایر ژنتیکی و زیستی نیازمند مداخلات کارشناسی برای اطمینان از فرآیندهای اکولوژیکی یا مدیریتی موردنیاز برای حفظ جمعیت ها است. روند کنونی نشان داده است که بدون خواست و مداخله حاکمیت مشارکت تمامی ذی نفعان کلیه دستگاه ها و سازمان های دولتی و غیر دولتی و عموم مردم و تقویت جدی تلاشهای حفاظتی با تاکید بر دانش و تکنولوژی های جدید خیلی از گونه ها و اکوسیستم های کشور طی سالهای آینده با فشار درحال افزایشی برای بقا مواجه خواهند بود. اشرف زاده اضافه کرد: حفاظت و بهره برداری از منابع ژنتیکی پیوند ناگسستنی دارند چونکه استفاده از ذخایر ژنتیکی به محافظت از آنها وابسته است و در عین حال استفاده خردمندانه و پایدار می تواند به محافظت از ذخایر ژنتیکی کمک نماید کشورهای مختلف برای محافظت از ذخایر ژنتیکی جانوری و گیاهی مبادرت به توسعه راهبردها و برنامه های اقدام ملی نموده اند. این کشورها محافظت از ذخایر ژنتیکی در تهدید و اندمیک منحصر به فرد را در اولویت قرار داده اند در برنامه های این کشورها به شکل جدی تأکید گردیده است که اجرای راهبردهای محافظت از ذخایر ژنتیکی باید توسط همه بازیگران از سیاست گذاران اصلی تا سازمان های دولتی و غیر دولتی و وزارت خانه های مختلف متخصصان دانشگاهیان و جوامع محلی پشتیبانی شود. مدیر کل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: همینطور در برنامه های این کشورها تأکید گردیده است که با عنایت به حساسیت و اهمیت مبحث بسیج منابع مالی مناسب و دراز مدت برای حفاظت و بهره برداری پایدار از ذخایر ژنتیکی و زیستی ملی بسیار حیاتی می باشد حفاظت و توسعه مشارکت های بین المللی و منطقه ای برای حفاظت و بهره برداری پایدار از منابع ژنتیکی همچون با کشورهای همسایه از مواردی است که باید مورد توجه باشد. وی اظهار داشت: کشور ایران از نظر ذخایر ژنتیکی و زیستی در جایگاه جهانی ویژه ای قرار دارد ایران در مقیاس بین المللی بعنوان کشوری که دقیقا در نقطه ی تلاقی سه منطقه اصلی زیست جغرافیایی جهان پالنارکتیک آفروتروپیکال و این دو مالایا قرار دارد نمونه ای بارز از یک منطقه گذار زیست جغرافیایی است. ایران در مقیاس منطقه ای بعنوان پلی مهم بین شبه جزیره عربستان مدیترانه آسیای مرکزی و هند عمل می کند هم پوشی با دو کانون از ۳۶ کانون داغ (مهم) تنوع زیستی جهان در کنار سایر عوامل ایران را بعنوان کشوری مهم از نظر ذخایر ژنتیکی و زیستی بدل نموده است. اشرف زاده اظهار نمود: تنوع ذخایر ژنتیکی و زیستی کنونی کشور محصول شرایط امروزی و رویدادهای زمین شناختی و نوسانات اقلیمی گذشته است پیچیدگی جغرافیایی ایران سبب ایجاد اقلیم های متنوع و آستانه ای همچون اقلیم های سرد سیبری معتدل مرطوب و داغ نیمه گرمسیری شده است حدی ترین دماهای هوا در سطح زمین در کشور از منهای ۴۶ درجه سانتیگراد در شمال غرب ایران تا ۸۰/۸۳ درجه سانتیگراد در دشت لوت به ثبت رسیده است. وی ادامه داد: تابحال حدود ۳۷۵۰۰ گونه جانوری و بیشتر از ۸۰۰۰ گونه گیاهی در ایران شناسایی شده است. تعداد ۵۷۹ گونه پرنده ۲۱۴ گونه پستاندار ۲۸۴ گونه خزنده ۲۳ گونه دوزیست و ۳۰۹ گونه ماهی آب شیرین در سطح کشور توصیف شده است. علاوه بر ماهیان آب شیرین ۷۶۳ گونه از ماهیان دریایی در خلیج فارس دریای عمان و دریای خزر شناسایی شده اند. اشرف زاده مطرح کرد: تابحال حدود ۳۵۲۸۳ گونه از بی مهرگان در کشور توصیف شده اند که بیشتر از ۳۲۶۰۰ گونه از آنها بندپایان هستند. بیشتر از ۹۴ درصد تنوع گونه ای جانوران کشور به بی مهرگان و کمتر از ۶ درصد به مهره داران متعلق می باشد حشرات با حداقل ۲۶۸۰۰ گونه بیشتر از ۷۰ درصد از کل گونه های کشور را به خود اختصاص می دهند به هر حال بی مهرگان کشور تا حد زیادی ناشناخته باقیمانده اند و برآوردها نشان می دهند که تعداد زیادی گونه از بی مهرگان کشور همچنان ناشناخته هستند. این مقام مسئول اظهار داشت: در حالیکه لیست های دقیق و قابل اتکایی از اغلب گروههای بی مهرگان کشور وجود ندارد در مورد خیلی از گروههای مهره داران هم با نقص اطلاعاتی مواجه هستیم این شکاف ها و نقص های اطلاعاتی سبب درک سطحی و برآوردهای اریب در مورد مناطق داغ غنای زیستی می شوند. این امر بخصوص با عنایت به نیازمندی حفاظتی بالا در این مناطق خیلی مهم است چونکه فشارهای روزافزون ناشی از دخالت ها و فعالیتهای انسانی جوامع زیستی منحصر به فرد را تهدید می کنند. توجه جدی به مطالعات در حوزه سیستماتیک حیات وحش بخصوص بی مهرگان برای درک موجودی و پراکنش جغرافیایی دارایی های کشور از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. وی افزود: برای این منظور تاکید می شود که مطالعات آرایه شناختی با استفاده از رویکرد رمزنگاری دی ان ای دی ان ای بار کدینگ یک پایه اطلاعاتی جامعی را برای برنامه های آتی حفاظت و مدیریت تنوع زیستی کشور فراهم می سازد. بر مبنای آخرین اطلاعات اتحادیه بین المللی محافظت از طبیعت (IUCN) تعداد ۱۵۴ گونه از مهره داران ایران در لیست گونه های در تهدید قرار دارند برای مثال به پنج گونه ماهیان خاویاری کشور اشاره می شود که هر پنج گونه در لیست IUCN در طبقه بحرانی انقراض (CR) قرار گرفته اند. قدمت جنگل های هیرکانی نیم رخ شمالی رشته کوه های البرز که از قدیمی ترین جنگل های جهان به شمار می روند و بعنوان اکوسیستم های باستانی شناخته می شوند به حدود ۲۵ تا ۵۰ میلیون سال پیش می رسد. در حالیکه امروزه این جنگلها همراه با جنگل های زاگرس و دیگر عرصه های جنگلی کشور با مسایل و چالش های حفاظتی متنوعی مواجهند. مدیر کل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: توسعه و تقویت برنامه ها و اقدامات برای حفاظت و بهره برداری پایدار از ذخایر ژنتیکی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد شناسایی و توصیف ذخایر ژنتیکی با استفاده از روشهای فنی ژنومی و فنوتیپی و ارزیابی ذخایر ژنتیک با استفاده از معیارهای اجتماعی اقتصادی و اکولوژیکی بسیار مهم هستند. وی تصریح کرد: بهبود وضعیت پایش ذخایر ژنتیکی متنوع سازی و پایداری بهره برداری از ذخایر ژنتیکی و مدیریت هماهنگ هدفمند و هوشمند داده ها و اطلاعات ایجاد زمینه دسترسی ساده به منابع ژنتیکی تحت کنترل و همینطور داده های غیر محرمانه برای آموزش و پژوهش توسعه و اجرای سیاست هایی برای تحریک نوآوری و یکپارچه سازی اهداف حفاظت و بهره برداری پایدار از ذخایر ژنتیکی در طرح ها و برنامه های ملی و دیگر سیاستهای مرتبط مانند توسعه روستایی کشاورزی و جنگلداری) استفاده از شاخصهای استاندارد برای نظارت بر روندهای حفاظت و بهره برداری از ذخایر ژنتیکی و عرضه آنها در مجامع ملی و بین المللی مرتبط توسعه استانداردهای بین المللی برای ارزیابی مجموعه های منابع ژنتیکی و جمعیت ها با هدف پایش روندها در محافظت از تنوع ژنتیکی پایش منظم تمامی اقدامات حفاظتی در داخل و خارج از زیستگاه های طبیعی و بهره برداری پایدار و انجام ارزیابی ریسک و تهدید با استفاده از شاخصهای استاندارد از موارد قابل توجه در جهت حفاظت و بهره برداری پایدار از ذخایر ژنتیکی هستند. اشرف زاده اشرف زاده اظهار داشت: باید سیاستهای موجود کشور و چشم انداز قانونی و ابزارهای در رابطه با حفاظت و بهره برداری پایدار از منابع ژنتیکی برای شناسایی شکاف ها و نیازمندی ها بررسی شود توجه جدی به استفاده از تجهیزات و تکنولوژی های جدید و دانش محوری نقش مهمی در حفاظت و بهره برداری پایدار ذخایر ژنتیکی و زیستی دارد ایجاد زیر ساخت های فنی کارشناسی و تحقیقاتی یکپارچه ملی مستندسازی و بهره برداری پایدار از منابع ژنتیکی و ایجاد برنامه های توسعه ظرفیت انسانی در محافظت از منابع ژنتیکی و بهره برداری پایدار و همینطور یکپارچه سازی نگاههای در رابطه با منابع ژنتیکی در سیاستها و برنامه های موجود در دانشگاه و صنعت باید در دستور کار قرار گیرد. وی اظهار نمود: افزایش آگاهی تخصصی و همینطور آموزش و آگاهی عموم مردم همچون کودکان در مورد ارزشهای ذخایر ژنتیکی برای جامعه وابستگی کشورها به منابع ژنتیکی و اهمیت حفظ تنوع ژنتیکی برای تداوم تأمین نیازهای حیاتی انسان نقش بسیار مهمی در محافظت از ذخایر ژنتیکی کشور دارد. ضروریست که مشارکت و همکاری بین کلیه بازیگران در تمامی حوزه ها برای هم افزایی و یکپارچه سازی نقش بازیگران و ذی نفعان منابع ژنتیکی و همینطور تقویت و مستحکم سازی پیوندهای بین آنها در دستور کار قرار گیرد. ایجاد ظرفیت و توسعه فعالیتهای مشترک در زمینه پشتیبانی از زیر ساخت های اطلاعاتی و دسترسی بهتر به همه منابع مرتبط و اشتراک گذاری داده ها و ظرفیت سازی در زمینه نوآوری و خلاقیت ها در جهت شناسایی و حل مسایل و مشکلات از دیگر موارد مهم هستند. مدیر کل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: سازمان حفاظت محیط زیست به استناد قوانین بالادستی همچون قانون حفاظت و بهره برداری از منابع ژنتیکی کشور متولی محافظت از ذخایر ژنتیکی کشور در حوزه حیات وحش است. او در آخر اظهار داشت: از مهم ترین برنامه ها و اقدامات درحال انجام سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه محافظت از ذخایر ژنتیکی و زیستی عبارت است از: به روز رسانی و تقویت بانکهای ژن ستادی و منطقه ای و همینطور مجموعه زیست بانکهای گیاهی و جانوری مستقر در سازمان حفاظت محیط زیست، راه اندازی و تکمیل پایگاه داده اطلس تنوع زیستی ایران، تهیه نقشه ژنتیکی گونه های جانوری و گیاهی در تهدید و اندمیک کشور، رمزنگاری دی ان ای آرایه های مختلف حیات وحش کشور شناسایی و تهیه لیست گونه های گیاهی و جانوری در اکوسیستم های مختلف خشکی و آبی حفاظت و احیا گونه های در تهدید و اندمیک جانوری و گیاهی، اجرای برنامه های آموزشی و فرهنگ سازی برگزاری نشست های تخصصی برنامه ریزی و مدیریت در زمینه گونه های بیگانه مهاجم و همینطور کنترل و مدیریت آفات و بیماری های گیاهی و جانوری است.
منبع: persianrose.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب